Στις 3 Φεβρουαρίου οι μαθητές και οι καθηγητές του Διαπολιτισμικού Εκπαιδευτικού Κέντρου «Γνώση» επισκέφτηκαν την θεατρική παράσταση «Θείος Βάνιας» του Α.Τσέχοβ. Την παράσταση έφερε στην Αθήναένα από τα σημαντικότερα θέατρα της Ευρώπης και ένας σκηνοθέτης με μοναδικό όραμα (Rimas Tuminas).

Μία νέα ανατρεπτική ματιά σε ένα κλασικό αριστούργημα της Ρωσικής δραματουργίας κι ένα θέατρο ανατρεπτικό, ιστορικό, μυθικό, που κουβαλά στις περγαμηνές του τη δόξα και το άρωμα όλου του Ρωσικού θεάτρου. Μια υπέροχη, σχεδόν μυστικιστική, συνάντηση που θα έχουμε τη μοναδική ευκαιρία να απολαύσουμε στο Θέατρο Badminton, ακριβώς όπως παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο ίδιο το θέατρο Eugene Vakhtangov στις 2 Σεπτεμβρίου του 2009. Τότε που η δραστήρια αντίδραση του κοινού, καθώς και των Ρωσικών, αλλά και ξένων κριτικών, οδήγησαν ακόμη και τον Υπουργό Πολιτισμού A.Avdeev να πει χαρακτηριστικά πως « η παραγωγή αυτή αποτελεί μια καταπληκτική επανεξέταση του Τσέχωφ» εκφράζοντας παράλληλα και τη βεβαιότητα για την παγκόσμια μεγάλη της επιτυχία. Φυσικά και δικαιώθηκε!

Το όραμα μιας θεατρικής ομάδας που θα μπορούσε να ταράξει τα λιμνάζοντα νερά του θεατρικού κατεστημένου της Μόσχας, γεννήθηκε το 1911 μέσα από το βλέμμα και τη σκέψη ενός σκηνοθέτη και ηθοποιού, του Eugene Vakhtangov. Κατά τη διάρκεια της θητείας του, το πολλά υποσχόμενο νέο θέατρο είδε τον εαυτό του να κλέβει τις εντυπώσεις από τα υπόλοιπα πιο εμπορικά «παρακλάδια» του Moscow Art Theatre με δύο μόλις παραγωγές (Maeterlinkck: Le Miracle de Saint Antoine1921 και Gozzi : Turandor-1922). Έτσι το 1926, όπως ήταν αναμενόμενο, το θέατρο βαπτίστηκε οριστικά με το όνομα του δημιουργού του και οι σημαντικότεροι Ρώσοι σκηνοθέτες έσπευσαν για να γίνουν μέρος του οράματός του(Meyerhold, Popov, Zavadsky και Akimov). Ειδικά η ανορθόδοξη μετάφραση του Άμλετ από τον Akimov με τη μουσική του Shostakovich, το 1932, ήταν αυτή που σύστησε σε όλο τον κόσμο το θεατρικό αυτό μικρόκοσμο και προκάλεσε τα πρώτα κύματα θαυμασμού εντός και εκτός Ρωσίας. Ανάμεσα στους σημαντικούς επίσης σκηνοθέτες, που τρέχουν να συμβάλουν στο μύθο, ανακαλύπτουμε και τους Okhlopkov και Pogodin όπως και μια ολόκληρη σειρά από ευφυείς νέους δημιουργούς που οδηγούν δεκαετία με τη δεκαετία το Θέατρο Vakhtangov στον 21ο αιώνα. Τα υψηλά καλλιτεχνικά στάνταρ και το ανατρεπτικό βλέμμα που εισάγουν με κάθε τους παράσταση καταφέρνουν ως και τις μέρες μας και διατηρούν στη θέση του, τον μεγαλύτερο ίσως θεατρικό μύθο της Ρωσίας.

Ένας από αυτούς τους ευφυείς νέους δημιουργούς, είναι και ο Rimas Tuminas και δεν είναι η πρώτη φορά που πραγματοποιεί την παραγωγή ενός έργου του Τσέχωφ. Οι Τρεις Αδελφές και ο Βυσσινόκηπός του κέρδισαν την αναγνώριση του κοινού και των κριτικών. Τα έργα του Τσέχωφ προσφέρουν έδαφος για εξερεύνηση, διαλεύκανση της ουσίας, αιτιολόγηση του είδους. Κάθε παραγωγή του Tuminas αποτελεί ένα νέο βήμα προς την έννοια αυτής της μυστηριώδους λέξης «κωμωδία», που τόσο διαψεύδει το πλαίσιο της πλοκής. Η παραγωγή του Θείου Βάνια έχει ήδη αναγνωριστεί ως μία από τις καλύτερες εκδηλώσεις των τελευταίων σεζόν στη Μόσχα, ενώ η δουλειά των S.Makovetsky και V.Simonov αξίζει να αναφέρεται στην παγκόσμια εγκυκλοπαίδεια του θεάτρου.

Το πιο ενδιαφέρον βεβαίως στην περίπτωση του Rimas Tuminaς, είναι ο τρόπος που αντιλαμβάνεται και «μεταφράζει» το ρωσικό αυτό κλασικό αριστούργημα. Όχι, δεν έκανε ούτε βανδαλισμό, ούτε ξανάγραψε το κείμενο, ούτε το περιέκοψε. Απλά ξαναδιάβασε το κείμενο, σαν να μην υπήρχαν ερμηνείες πριν από αυτόν. Γιατί, δεν υπάρχει τίποτα συνηθισμένο, όμορφο, οικείο. Δεν υπάρχει η περιτριγυρισμένη από κήπους έπαυλη του Τσέχωφ, δεν υπάρχουν άνετες πολυθρόνες, ούτε τραπέζι στρωμένο με δαντελένιο τραπεζομάντιλο και ζεστό σαμοβάρι, ούτε η αίσθηση ενός Σπιτικού όπου έζησαν πολλές γενιές… Υπάρχει μόνο κενός χώρος, ερημωμένος από τη ζωή, ο χώρος του θεάτρου με τους γκρι διαδρόμους, ένα αλαβάστρινο λιοντάρι – σύμβολο της Αγίας Πετρούπολης –, υπάρχει ένας πάγκος εργασίας με τραχιές πλάκες, ένας παλιός καναπές και αρκετές καρέκλες.

Οι χαρακτήρες του Τσέχωφ, όπως τους είδε ο Tuminas και όπως ενσαρκώνονται από τους ηθοποιούς, θυμίζουν έντονα κομμάτι του εαυτού μας. Ζουν σε συνθήκες συγκρουόμενων φιλοδοξιών, φιλοσοφούν, δουλεύουν σκληρά ή τεμπελιάζουν, υπηρετούν και καταναλώνουν. Είναι πολύ διαφορετικοί, αλλά και παρόμοιοι – η ζωή του καθενός πήγε στραβά. Γιατί; Αυτό το ανακαλύπτουμε από σκηνή σε σκηνή, από τους διαλόγους, τους τσακωμούς, τις αποκαλύψεις και το σαρκασμό. Ο κόσμος ανακαλύπτει τις αρχές του θεάτρου του παραλόγου στα έργα του Τσέχωφ. Οι χαρακτήρες του λένε κάτι και μετά κάνουν κάτι άλλο, ενώ σκέφτονται με εντελώς διαφορετικό τρόπο. Ο Θείος Βάνιας του Tuminas ασχολείται με το τι σκέφτονται οι χαρακτήρες και με το τι εξομολογούνται σε περιόδους πνευματικής αναταραχής. Κάποιες φορές είναι ασυνάρτητοι, σαν τον θείο Βάνια ή πολύ βίαιοι, όπως ο Astrov. Όμως οι εξομολογήσεις τους ξεσπούν από τις ψυχές τους τόσο ορμητικά, σαν να βγαίνει κάποιος από ένα αποπνικτικό δωμάτιο στον καθαρό αέρα.

«Ο Θείος Βάνιας μας είναι απαραίτητος σήμερα για να μας στηρίξει, να μην γίνουμε κυνικοί, αγενείς, ασυνείδητοι άνθρωποι», λέει ο Rimas Tuminas. «Με όλα όσα αντιμετώπισε στη ζωή του, δεν έχασε την αρετή της εντιμότητας και συνέχισε να εργάζεται. Κοντά στο θέατρό μας, υπάρχει ένα μνημείο της Πριγκίπισσας Turandot. Ίσως θα έπρεπε να χτίσουμε ένα μνημείο στο Θείο Βάνια».

Στην καλύτερη παράσταση για τα 150 χρόνια του Τσέχωφ, από το σπουδαίο Θέατρο Βαγκτάγκοφ με τα 100 χρόνια θεατρικής ιστορίας πρωταγωνιστούν, μεταξύ άλλων, οι βραβευμένοι «Καλλιτέχνες του Λαού» Sergey Macovetsky, Ludmila Maksakova, Vladimir Simonov, Anna Dubrovskaya, Yury Kraskov και Galina Konovalova.